नेपालको अर्थतन्त्र सुधारको संकेत: सुधार प्रक्रिया तीव्र बनाउन आईएमएफको सुझाव

काठमाडौँ । अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष (आईएमएफ) को एक टोलीले सेप्टेम्बर ११ देखि २२, २०२४ सम्म काठमाडौँ भ्रमण गरी नेपालको पछिल्लो आर्थिक अवस्था र विस्तारित ऋण सुविधा कार्यक्रमको प्रगतिको समीक्षा गरेको छ। उक्त टोलीको नेतृत्व सरवत जहाँनले गरेकी थिइन्।

भ्रमणपछि जारी गरिएको वक्तव्यमा जहाँनले नेपालको अर्थतन्त्रमा सुधारका प्रारम्भिक संकेतहरू देखिन थालेको उल्लेख गरिन्। आयात वृद्धि सकारात्मक दिशातर्फ गएको, कर संकलन सुधार भइरहेको, र सार्वजनिक लगानी बढेको देखिएको छ। क्रेडिट वृद्धि पनि सुधार भइरहेको छ, यद्यपि यो नाममात्रको जीडीपी वृद्धिभन्दा कम छ। महंगी दरले मध्य जुलाईसम्म करिब ३.६ प्रतिशतले कमी देखाएको छ, जसमा वस्तुहरूको अनुकूल मूल्य र कमजोर मागले योगदान गरेका छन्। अन्तर्राष्ट्रिय रिजर्भहरू बलियो रेमिट्यान्स, सुधारोन्मुख पर्यटन, र कमजोर आयातको कारणले बढ्दै गइरहेको छ।

तर जहाँनले नेपालको दीर्घकालीन, सबल, र समावेशी आर्थिक वृद्धिका लागि सुधार प्रक्रिया तीव्र पार्नुपर्ने आवश्यकता औंल्याएकी छन्। यसका लागि सार्वजनिक लगानी कार्यान्वयनमा सुधार, आन्तरिक राजस्व परिचालनलाई सुदृढ बनाउने, र बाल अनुदानको समयमै वितरणको महत्त्वपूर्ण आवश्यकता रहेको छ।

बैंकहरूले उच्च गैर-प्रदर्शनकारी ऋण र पूँजी संकटसँग सामना गरिरहेका बेला नियमन सुदृढीकरणलाई निरन्तरता दिँदै ठूला १० बैंकहरूको ऋण पोर्टफोलियोको समीक्षा पूरा गर्नुपर्ने आवश्यकता रहेको आईएमएफले सुझाएको छ। बचत र क्रेडिट सहकारी संस्थाहरूमा देखिएका जोखिमहरूको समाधान गर्नु प्राथमिकता रहेको बताइएको छ।

हालैको मनी लाउन्ड्रिङ (धन शुद्धीकरण) ऐनमा भएका संशोधनहरूलाई आईएमएफले स्वागत गरेको छ। साथै, नेपाल राष्ट्र बैंक ऐनमा संशोधन, राष्ट्र बैंकको बाह्य लेखापरीक्षणको पूरा गरिनु, र सार्वजनिक संस्थानहरूको पारदर्शिता बढाउनुपर्ने कुरा पनि आईएमएफले औंल्याएको छ। लगानी सहजता ऐनले नेपालको लगानी वातावरणलाई बलियो बनाउन मद्दत पुर्‍याउने विश्वास गरिएको छ।

आईएमएफ टोलीले अर्थमन्त्री विष्णु प्रसाद पौडेल, नेपाल राष्ट्र बैंकका गभर्नर महा प्रसाद अधिकारी, र राष्ट्रिय योजना आयोगका उपाध्यक्ष डा. शिवराज अधिकारीसहित अन्य उच्च सरकारी र केन्द्रीय बैंकका अधिकारीहरूसँग छलफल गरेको थियो। भ्रमणको क्रममा निजी क्षेत्रका प्रतिनिधिहरू र विकास साझेदारहरूसँग पनि बैठकहरू भएका थिए।

आईएमएफ टोलीले नेपाली अधिकारीहरूलाई उनीहरूको सहकार्य र आतिथ्यका लागि धन्यवाद दिएको छ। ECF कार्यक्रमअन्तर्गत नेपालको प्रदर्शनलाई आगामी पाँचौं समीक्षाको सन्दर्भमा औपचारिक रूपमा मूल्यांकन गरिनेछ।