कसरी बन्यो चीन साउदी अरबको सबैभन्दा ठूलो व्यापारिक साझेदार?

काठमाडौं । चीनसँगको साउदी अरबको व्यापारले पश्चिमलाई उछिनेको छ । चीनले संयुक्त राज्य अमेरिका र युरोपेली संघलाई उछिनेर साउदी अरबको सबैभन्दा ठूलो व्यापारिक साझेदारको बनेको हो।

विश्व व्यापार संगठन (डब्लुटीओ) को तथ्याङ्कअनुसार साउदी अरबबाट चीनको आयात र निर्यात अहिले अमेरिका र युरोपेली संघसँगको प्रमुख तेल उत्पादक देशको संयुक्त व्यापारभन्दा बढी छ । सन् २००१ मा साउदी अरबको चीनसँगको व्यापार युरोपेली संघ र अमेरिकासँगको संयुक्त व्यापारको दशौं भाग मात्र थियो ।

सन् २०११ सम्ममा चीनले साउदी अरेबियाको सबैभन्दा ठूलो व्यापारिक साझेदारको रूपमा अमेरिकालाई उछिनेको थियो भने सन् २०१८ सम्ममा साउदी अरबसँगको चीनको व्यापारले मध्यपूर्वको देशको सम्पूर्ण ईयूसँगको व्यापारलाई उछिनेको थियो।

सन् २०२१ मा चीन र साउदी अरेबियाबीचको द्विपक्षीय व्यापार मूल्य ८७.३ अर्ब अमेरिकी डलर पुगेको छ, जसमा त्यसको लगभग आधा रकम साउदी अरबबाट चीनले आयात गरेको कच्चा तेल आयातबाट आएको हो। साउदी अरब विश्वको सबैभन्दा ठूलो तेल निर्यातक हो भने चीन विश्वको सबैभन्दा ठूलो तेल आयातकर्ता हो, जसले दुई देशलाई ऊर्जा व्यापारमा साझेदार बनाएपछि व्यापारिक सन्तुलनमा हेरफेर भएको हो ।

सन् २०२० मा चीनले साउदी अरबबाट ५४ करोड २० लाख ब्यारेल कच्चा तेल आयात गरेको थियो, जुन कुल तेल आयातको करिब २० प्रतिशत हो । यसले साउदी अरेबियालाई आफ्नो तेल निर्यातको लागि भरपर्दो बजार प्रदान गरेको छ, जुन त्यहाँको आर्थिक स्थिरताको लागि महत्वपूर्ण मानिएको छ।

साउदी अरबले चीनबाट अर्कोतर्फ साउदी अरेबियाले चीनबाट प्राविधिक उपकरण, टेलिफोन र लाइट फिक्स्चरलगायत ३० अर्ब अमेरिकी डलरभन्दा बढीको सामान आयात गरेको छ ।  

तेलका अतिरिक्त चीनले साउदी अरेबियाको देशको अर्थतन्त्रलाई विविधीकरण गर्नु र तेलमा निर्भरता कम गर्ने महत्वाकांक्षी भिजन २०३० योजनामा पनि ठूलो लगानी गरिरहेको छ। चिनियाँ कम्पनीले साउदी अरबको रेल, बन्दरगाह र ऊर्जा क्षेत्रमा ठूला ठेक्का पाइसकेका छन् ।

तेलका अतिरिक्त चीन र साउदी अरेबियाले पूर्वाधार विकास, वित्त र प्रविधिलगायत अन्य क्षेत्रमा पनि सहयोग विस्तार गरिरहेका छन् । चीनले साउदी अरेबियाको महत्वाकांक्षी भिजन २०३० योजनामा ठूलो लगानी गरिरहेको छ, जसको उद्देश्य देशको अर्थव्यवस्थालाई विविधीकरण गर्नु र तेलमा निर्भरता कम गर्नु हो। चिनियाँ कम्पनीले साउदी अरेबियाको रेल, बन्दरगाह र ऊर्जा क्षेत्रमा ठूला ठेक्का पाइसकेका छन् ।

ट्रम्प प्रशासनको ‘अमेरिका फर्स्ट’ नीति र मानव अधिकारका विषयमा साउदी अरबका विषयमा अमेरिकाले देखाएको चिसोपनले दुई देशबीचको सम्बन्धमा तनाव उत्पन्न भएसँगै चीनले आफ्नो भूमिका बलियो बनाएको हो ।   

( तथ्यांकीय स्रोतः भिजुअल क्यापिटलिस्ट)