ब्रोकर कम्पनीलाई पुँजी जुटाउन बाटो खुल्यो, यस्तो छ व्यवस्था

काठमाडौं । नेपाल धितोपत्र बोर्ड (सेबोन)ले ब्रोकर कम्पनीहरू मर्जरमा जाने बाटो खोलिदिएको छ। सेबोनले ‘धितोपत्र व्यवसायी गाभ्नेरगाभिने वा प्राप्ति गर्ने सम्बन्धी निर्देशिका, २०८१ जारी गरेसँगै ब्रोकर कम्पनीहरूलाई मर्जरमा जाने बाटो खुलेको हो ।

धितोपत्र दलाल वा धितोपत्र व्यापारीको अनुमतिपत्र प्राप्त धितोपत्र व्यवसायी एक आपसमा गाभ्नेरगाभिने वा प्राप्ति गर्ने सम्बन्धी कार्यलाई व्यवस्थित गर्न वाञ्छनीय भएकोले बोर्डले यो निर्देशिका बनाएको जनाएको छ ।

धितोपत्र बोर्डले २०७९ सालमा दिइएको नयाँ ब्रोकर लाइसेन्स खुला गरेको थियो । नयाँ लाइसेन्स खोल्दा बोर्डले पुराना ब्रोकर कम्पनीहरू पनि तीन वर्षभित्र तोकिएको चुक्ता पुँजी कायम गर्नु निर्देशन थियो । बोर्डको निर्देशन आगामी असार मसान्तमा सकिँदै थियो ।

बोर्डले सीमित कार्य गर्नेको हकमा २० करोड, पूर्ण कार्य गर्नेहरूको हकमा ६० करोड र स्टक डिलरको हकमा १ अर्ब ५० करोड रुपैयाँ चुक्ता पुँजी कायम गर्न भनेको थियो । बोर्डले ब्रोकर कम्पनीहरुलाई बोनस सेयर, हकप्रद जारी गरेर तथा मर्जरमा गएर पुँजी जुटाउन पाउने व्यवस्था गरेको छ । जसआुनसर अधिकांश ब्रोकर कम्पनी मर्जरतिर आर्कषित भएका छन् ।

नेपाल स्टक एक्सचेञ्ज ९नेप्से०का अनुसार हाल ९२ वटा ब्रोकर कम्पनीले सेवा दिइरहेका छन् । जसमध्ये २ वटा स्टक डिलर छन् । नयाँ कम्पनीहरूले तोकिएको चुक्ता पुँजी पुर्‍याएर लाइसेन्स लिएपनि पुराना तीन दर्जनभन्दा बढीले तोकेको चुक्ता पुँजी पुर्याउन सकेका छैनन् ।

बोर्डले गत पुसमै चुक्तापुँजी नपुगेका ब्रोकर कम्पनीहरुलाई समयमै चुक्ता पुँजी पु¥याउन सक्ने योजना पेश गर्न पत्रचार गरेको थियो । जसअनुसार अधिकांश ब्रोकर कम्पनीले मर्जर मार्फत चुक्ता पुँजी पु¥याउन सकिने योजना पेश गरेको बोर्डको भनाई छ ।

विज्ञ तथा सरोकारवालाको सुझावसहित ब्रोकर कम्पनी मर्जर तथा प्राप्ति निर्देशिका जारी गरेको प्रवक्ता निरञ्जय घिमिरे बताउँछन् । घिमिरे भन्छन्, ”हामीले पुँजी नपुगेकाहरूलाई पुर्‍याउने योजना लिएर आउनु भनेको थियौँ । उनीहरूले बोनस शेयर तथा हकप्रद जारी गर्ने र मर्जर तथा प्राप्तिमा जाने योजना पेश गरेका थिए । धेरै जसाे कम्पनीकाे प्रस्ताव मर्जरमा जाने थियाे ।”

घिमिरेका अनुसार अब यो निर्देशिका जारी भएपछि पुँजी नपुगेका ब्रोकर कम्पनीलाइर् मर्जरमार्फत पुँजी जुटाउन बाटो खुला भएको छ ।

मर्जरमा जान यस्ताे छ व्यवस्था

निर्देशिका अनुसार मर्जरमा जान चाहने ब्रोकरले सम्पत्ति तथा दायित्व मूल्याङ्कन गराउनुपर्ने व्यवस्था निर्देशिकामार्फत गरिएको छ। जसअनुसार धितोपत्र बोर्डबाट सैद्धान्तिक सहमति प्राप्त गरेका ब्रोकरले स्वतन्त्र मूल्याङ्कनबाट आफ्नो सम्पत्ति, दायित्व तथा व्यावसायिक कारोबारको पछिल्लो अवधिको मूल्याङ्कन ९ड्यु डेलिजेन्स अडिट० गराउनुपर्नेछ।

ब्रोकर मर्जरमा जानका लागि आवश्यक कागजात उपर जाँचबुझ गर्दा सैद्धान्तिक सहमति प्रदान गर्न उपयुक्त हुने देखेमा बोर्डले १५ कार्यदिनभित्र त्यस्ता धितोपत्र व्यवसायीलाई गाभ्नेरगाभिने वा प्राप्ति गर्ने प्रक्रिया अगाडि बढाउन आवश्यक सर्त नै तोकेर सैद्धान्तिक सहमति दिने भएको छ ।

यस्तो सहमति प्रदान गर्न नसकिने देखिएमा त्यस्तो सैद्धान्तिक सहमति प्रदान नगर्ने भनी बोर्डबाट निर्णय भएको मितिले ७ कार्यदिनभित्र सोको कारण समेत खुलाई निवेदकलाई जानकारी दिनु पर्ने व्यवस्थामा निर्देशिकामा छ । स्वतन्त्र मूल्याङ्कनकर्ताको मूल्याङ्कन गर्दा तय गरिउनुपर्ने आधारहरूसमेत निर्देशिकामा तोकिएको छ ।

गाभ्नेरगाभिने वा प्राप्ति गर्ने ब्रोकरको गणना गरिएको समायोजित खुद सम्पत्ति ९एड्जस्ट नेटवर्थ०लाई ७५ प्रतिशत, भविष्यमा प्राप्त हुने नगद प्रवाहको वर्तमान मूल्याकन ९डिस्काउन्टेड क्यास फ्लो० विधि प्रयोग गरी तयारी गरिएको व्यावसायिक ९बिजनेस भ्यालुएसन०लाई १५ प्रतिशत र इन्टरनेसनल भ्यालुएसन स्ट्यान्डर्डका आधारमा गणना गरिएको अन्य कुनै एक विधि प्रयोग गरी गरिएको मूल्याङ्कनलाई १० प्रतिशत कायम गर्नुपर्ने व्यवस्था गरिएको छ।

मूल्याङ्कन प्रतिवेदनसमेतका आधारमा ब्रोकरको अन्तिम शेयर स्वाप अनुपात निर्धारण गर्नुपर्ने र त्यस्तो शेयर स्वाप अनुपात सम्बन्धित ब्रोकरको सञ्चालक समितिबाट अनुमोदन गराएको हुनुपर्ने व्यवस्था निर्देशिकामा गरिएको छ।